“Het leven is schoonheid, bewonder het. Leven is een belofte, houd je eraan. Leven is een strijd, aanvaard dat. Leven is leven, verdedig het.” Moeder Teresa
De tijd vliegt, het glipt weg als zandkorrels tussen de vingers van de hand die ze probeert vast te houden. Zo ontdekken we de grenzen van het menselijk bestaan. Is het niet het belangrijkste om te leven, te genieten van elke minuut die voorbijgaat? In de Bijbel roept één woord de realiteit van de dood op, dat is het woord ‘skandalon’ in het Grieks. Het ‘skandalon’ is de steen die doet struikelen. We gaan door het leven, en plotseling stoot onze voet op een steen die ons doet vallen.
Iemand begeleiden in de laatste levensjaren betekent het laatste stuk van de weg met hem afleggen, op zijn tempo, met een discrete, beschikbare en attente aanwezigheid. De angst om de controle over je lichaam te verliezen, kwetsbaar te worden en ‘het verstand te verliezen’ is zeer reëel. Het creëren van een klimaat van vertrouwen, het aannemen van vertrouwen maar evengoed het accepteren van stiltes, woede en opstandigheid opent de deur om zichzelf in vraag te stellen. Heeft mijn leven iets betekend voor anderen? Heb ik alles bereikt wat ik had moeten bereiken? Heel vanzelfsprekend denken ze na over de zin van hun leven en durven ze over de dood te praten. De ontmoeting eindigt, op zijn/haar verzoek, met gebed.
Ik ben bang om te lijden. Als de pijn ondragelijk wordt, kan ik dan om euthanasie vragen? Ieder mens heeft zijn eigen tolerantiedrempel. Tegenwoordig heeft de geneeskunde een nieuw begrip van pijn ontwikkeld en geavanceerde hulpmiddelen om deze te verlichten. Er is een balans gevonden in onze landen om overbehandeling te vermijden en palliatieve zorg te bevorderen, waardoor zij hun laatste dagen in vrede kunnen doorbrengen.
Ik ben bang om in de steek gelaten en vergeten te worden, om alleen te zijn op het moment van het grote afscheid: “Zal je er zijn? Wil je mijn hand vasthouden?” Aanraking is belangrijk. Een gouden regel: aanwezig zijn, uitwisseling, gebed. Kunnen we degenen die van ons houden en die wij liefhebben vergeten? Maak echter geen loze beloften…
Ik ben bang om mijn dierbaren te kwetsen, volbracht ik wel alles wat er van mij werd verwacht? De scheiding zal pijnlijk zijn, dat valt niet te ontkennen. Herinneringen ophalen aan de goede momenten die we samen hebben gehad, zingen, lachen en eenvoudigweg de woorden laten komen. Niet praten is jezelf verhinderen om de balans op te maken, af te rekenen, je te verzoenen met jezelf en met anderen. Woorden geven de behoefte vrij om te vergeven, om alles te zeggen wat nog moest gezegd worden.
Je laatste momenten beleven is het gevoel hebben voor een halfopen deur te staan, waar iemand je zal verwelkomen. Deze “iemand”, verschillend naar opvoeding en geloof, moet gerespecteerd worden. “Ook al ga ik door het dal van de schaduw van de dood, ik vrees geen kwaad, want U bent bij mij” 1. Ik ben ervan overtuigd dat Jezus met hem/haar meeloopt.
Opgetekend door Majoor Marie-Claire Anthoons
